Een korte geschiedenis
In de archieven van het oude land van Grevenbroek bleef weinig bewaard over de schutterijen die zowel in Hamont, Achel als Sint-Huibrechts-Lille actief waren. De heerlijkheid Grevenbroek bestond vroeger uit de gemeenten Hamont, Achel en Sint-Huibrechts-Lille. Binnen het oude land van Grevenbroek hebben zeker zeven schutterijen bestaan. De archieven maakten duidelijk dat er in Achel twee schutterijen waren, in Hamont zelfs drie. Achel en Hamont hadden allebei een Sint-Annagilde. Van de Achelse schutterij Sint-Anna bleef het koningszilver bewaard. Een van de schildjes draagt het jaartal 1646.
Van het koningszilver van de tweede Achelse schutterij Monulfus en Gondulfus bestaan twee versies, het originele en een replica. Dit kostbare erfgoed wordt bewaard in het Grevenbroekmuseum van Hamont-Achel. Een oud vaandel van schutterij Monulfus en Gondulfus wordt bewaard bij de Achelse heemkundekring.
In Achel stond de schietboom in het gehucht het Ven, op de huidige rotonde in de Schutterijstraat. In de schepenboeken vond men een vermelding terug van 10 juli 1595. Toponiemen als het ‘Schuttersveld’ en “Aen den schutboom’ herinneren aan het schutterijverleden in Achel. Omstreeks 1900 verzwakten de activiteiten van de Achelse schutterijen. Enkel bij bijzondere gelegenheden kwam de schutterij nog eens op het voorplan.
Een nieuwe schutterij in Hamont-Achel
In 2002 broeide in Achel de idee om een der oudste doch “slapende” verenigingen, namelijk de schutterij, terug tot leven te roepen. Het was Bert Jansen, beroepshalve producent van kogelvangers voor schutterijen en gilden – zijn bedrijf is gevestigd op het industrieterrein Oude Pastorijstraat, kadastraal genoemd “Aen de schutboom” – die de wagen aan het rollen bracht. Samen met buurtbewoner René Winters werd een werkgroep ad hoc opgericht om te onderzoeken of er mogelijkheden waren om een nieuwe schutterij op te richten.
Op woensdag 17 oktober 2003 werd in parochiaal centrum Michielshof het eerste bestuur samengesteld van de nieuwe schutterij Sint-Anna Achel. Voor de functiebenaming van de bestuurders greep men terug naar de oude benamingen van de vroegere Achelse schutterijen zoals kapitein (voorzitter), regerend deken (ondervoorzitter), deken-schrijver (secretaris), deken-schatbewaarder (penningmeester) en deken (bestuurslid). De heropgerichte schutterij zoekt haar weg in de schutterijwereld.
Het Beukennootje (deel van de oude quarantainestallingen) in Achel-Statie werd de eerste locatie. Voornaamste activiteit was het luchtbuksschieten op vrijdagavond. Tijdens de zomermaanden trokken de gildebroeders naar bevriende schutterijen om met de zware buks te schieten of om aan enkele wedstrijden deel te nemen. De schutterij kreeg op 8 december 2006 een zware opdoffer te verwerken toen hevige windstoten ervoor zorgden dat twee zware loofbomen pal op het dak van het Beukennootje vielen. Van de ene minuut op de andere had de schutterij geen onderdak meer. Van de nood werd een deugd gemaakt. Op 29 december 2006 mocht de schutterij een leegstaand café in Hamont tijdelijk in gebruik nemen. De volgende locatie was het administratieve gedeelte van een bedrijfspand in Hamont.
De schutte
De Kluiswachtrij draagt een ‘Belgisch’ uniform met zwart-gele jas, rode broek en zwarte hoed met witte veer. Tijdens de jaarlijkse Antoniusprocessie in juni mag de schutterij telkens op veel bijval rekenen. Schutterij Sint-Anna Achel is een vzw die aangesloten is bij de Federatie van Vlaamse Historische Schuttersgilden en bij de bond DLS of de Lommelse SchuttersGilden, samen met de Sint-Jozefgilde, Koninklijke gilde Sint-Ambrosius en koninklijke gilde Sint-Sebastiaan.
De nieuwbouw
Na goedkeuring van de bouwvergunning, milieuvergunning (klasse I) en wapenvergunning voor de zware buks (kal. 12) en 22LR-geweer, begonnen bestuur en leden aan de nieuwbouw. Op 8 augustus 2012 werden vier schietmasten geplaatst. Door de kogelvangers komt er geen lood van de kogels meer in het milieu terecht. Na een lange en koude winter en een nat voorjaar werden de eerste stenen gemetseld op maandag 15 april 2013. De afmetingen van de nieuwbouw zijn 22 x 11 meter. De oppervlakte van de kantine – met zadeldak – bedraagt 145 m². In de kantine is een schietstand opgesteld met vier schietstanden voor het luchtbuksschieten. In het gedeelte met het plat dak bevindt zich de inkomhal, sanitaire ruimten, kleedkamer, keuken en berging. De nieuwbouw beantwoordt volledig aan de strenge EPB-normen (‘EnergiePrestatie en Binnenklimaat). Het gebouw werd plechtig geopend op 17 september 2016.
Schutterij Sint-Anna Achel is een vzw die aangesloten is bij de Federatie van Vlaamse Historische Schuttersgilden en bij de bond DLS of De Lommelse Schuttersgilden, samen met de Sint-Jozefsgilde, Koninklijke gilde Sint-Ambrosius en koninklijke gilde Sint-Sebastiaan.
Tekst: René Winters en Guido Tijskens