Pater Dominicus publiceerde in 1963 zijn brochure over De lagere geestelijkheid van Achel tijdens het Ancien Régime. Hierbij voegde hij een bijlage met de tekening van de vier zogenaamde lage altaren van de kerk van Achel in de 17de eeuw.
Maar in diezelfde brochure schreef de auteur dat in 1556 dat de naam van Sint-Anna ook toegevoegd werd aan het altaar van Catharina en Barbara.[i] In vele kerken worden Catharina en Barbara van oudsher samen vereerd. Vanaf de Vlaamse Primitieven zijn er tientallen schilderijen die beide heilige vrouwen samen afbeelden.[ii] Het zijaltaar in de rechter beuk van de Achelse kerk was dus rond die tijd toegewijd aan drie heilige vrouwen. Anna, de moeder van Maria, heeft eigenlijk niets te maken met Catharina en Barbara. De meeste heren van Grevenbroek waren het klooster van Catharinadal genegen en voorzagen wellicht het Catharina-altaar van een beneficium. De heren steunden waarschijnlijk tevens het beneficium van het Sint-Anna-altaar omwille van de diensten die de schutterij Sint-Anna bood aan Grevenbroek.
Een mogelijke denkpiste…
Het beneficium van Sint-Anna was niet zo goot: “Het altaar was gewijd, maar niet gedoteerd. Toch waren er inkomsten aan verbonden…”, zo schrijft pastoor Corstjens.[iii] Het bescheiden beneficium was dus al in 1556 overgeheveld naar het rechter zijaltaar. Als mogelijke denkpiste mogen we veronderstellen dat het Anna-altaar op dezelfde plaats als voorheen bleef staan tot het altaar bijna 140 jaar later in 1694 voorgoed verwijderd werd. Ondertussen was het beneficium pro forma overgeheveld naar het rechter zijaltaar.
Verdere studie zal misschien nog bijkomende informatie vinden. Misschien had de schutterij Sint-Anna liever dat haar eigen altaar bleef staan waar het stond. De schutters wilden tijdens bepaalde vieringen samenzitten (of samen staan), zoals de mannen van de Bond van het H. Hart ook samenzaten bij de maandelijkse viering van de bondsleden. De linker middenbeuk was daarvoor heel geschikt.
Over de plaats van de eventuele beelden hebben we geen informatie. Zouden de beelden van Catharina en Anna, samen met Antonius abt, verdwenen zijn bij de “droevige opruiming” van 1866 toen meerdere heiligennissen werden toegemetst?[iv] Het prachtige beeld van Barbara is gelukkig bewaard.
Tekst: Erepastoor-deken, Jan Kwanten (†29-11-2015), pastoor te Achel-Centrum van 1976 tot 1980
[i] Idem, p. 173.
[ii] Feesten van het kerkelijk jaar, Kan. V. Vande Velde, Steenbrugge, p. 93.
[iii] M. Bussels, a.w. 1939, p. 171.
[iv] Idem, 1939, p. 295.